شناخت، مطالعه و طرح مرمت و احیای مسجد جامع و مزار شیخ احمد جام (تربت جام)

امروزه با توجه به گسترش علوم وابسته به معماری، اطلاعات کمی در رابطه با فن شناسی معماری سنتی و بومی ایرانی در دست داریم گویی ذهنیت توجه به تجربه های گذشتگان و نشستن در مکتب بزرگان علم و دانش کم رنگ شده است. شاید مطالعه و پژوهش در زمینه بناهای تاریخی بر جای مانده در جای جای این سرزمین، مسکنی بر درد فراموشی مدرنیته باشد. مجموعه آرامگاهی شیخ احمد جام که حاصل تحولات دوره های مختلف تاریخی است آثار متعددی از دوره های سلجوقی، آل کُرت، تیموریان، صفویان، قاجاریه را شامل می شود. در این زیارتگاه عناصر معمارانه بر گرد یک صحن وسیع مرکزی شکل گرفته است، مهمترین و باشکوه ترین فضاهای معماری این مکان در مجاورت آرامگاه شیخ جام بنا شده و شامل گنبدخانه، ایوان، مسجد کرمانیها، گنبد سفید و گنبد سبز، سراچه، مسجد عتیق، مسجد جامع (که مورد بحث این مقاله است)، مسجد روباز (تابستانی و زمستانی)، آب انبار، مدرسه فیروزشاهی، سردر ورودی می باشد. این مجموعه که شامل مقبره و ملحقات آن می باشد و به تاریخ ساخت 8 الی 12 هجری قمری (14 الی 18 میلادی) تعریف گردیده است به سال 15 دی ماه 1310 (6 ژانویه 1932) به شماره ثبتی 174 به ثبت آثار ملی رسیده است. این مجموعه به پیشنهاد آندره گدار (رئیس وقت اداره عتیقات) و با امضای مرحوم علی اصغر حکمت (رئیس موقت معارف) در وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه جزء اموال غیر منقول به ثبت رسیده است.